Eenzijdige leermethodes beperken je bewustzijn. Kinderen moeten vaak voldoen aan de gemiddelde norm. Waardoor velen die op een andere manier intelligent en creatief zijn of een ander tempo hebben of op een andere manier de stof wel goed zouden opnemen, niet mee kunnen komen. Leren is je verruimen, je grenzen blijven verleggen om meer inzichten te verwerven in jezelf en in de samenhang van het leven. Je intuïtie is je creatief en inzichtelijk vermogen. Het helpt je keuzes te maken die niet alleen jezelf maar ook de samenleving als geheel ten goede komen. Onderstaand (ingekort) artikel “De wereld mist wijsheid”: Over het werk van Robert Sternberg  (uit NRC Handelsblad, 1 december 2007, geschreven door Niki Korteweg) wil ik graag delen, het is nog steeds zeer actueel.

—

Een goede leider beschikt over creatieve, analytische, en praktische intelligentie, en boven al over wijsheid, zegt Robert Sternberg. “Wijsheid maakt een positief verschil in de wereld”. Een oplettende lerares in de vierde klas redde zijn leven. Tot die tijd beschouwde de leraren en vrienden van Robert Sternberg hem als dom. Een intelligentietest in de eersteklas -groep drie- had laten zien dat hij geen hoogvlieger was, en dat was dat. Niemand sloeg acht op hem, niemand daagde hem uit. Totdat die Juf voor zijn klas kwam. Zij vond dat er meer in hem zat, en hij werd een topleerling. En zie waar dat hem gebracht heeft: de nu 57 jarige hoogleraar psychologie studeerde summa cum laude af aan de gerenommeerde Yale universiteit, en promoveerde in 1975 aan de al even respectabele Stanford University. Hij schreef meer dan 1000 artikelen, zijn naam prijkt op honderden boeken over intelligentie, creativiteit, leiderschap, wijsheid, liefde en haat, en nu is hij het hoofd van de school of Arts and Sciences van de Tufts University. Zijn ervaring als jongetje was de aanzet tot een levenslange strijd tegen de manier waarop er tegen intelligentie aangekeken wordt. Sternbergen is de belichaming van zijn eigen theorieën, over succesvolle intelligentie, en over de kneedbaarheid ervan.

Om succes te hebben in het leven is meer nodig dan goede cijfers op school, of een hoge score op een intelligentietest, zegt hij. Zulke test meten alleen analytische intelligentie, maar creatieve en praktische intelligentie zijn even belangrijk. Je moet creatief kunnen denken om met nieuwe ideeen te komen, je moet analytisch kunnen denken om te weten of het een goed idee is, en je moet praktisch kunnen denken om die  ideeen gestalte te geven en anderen ervan te overtuigen. Robert Sternberg (acht eredoctoraten) hoopt de wereld betere, wijzere leiders te bezorgen. Want die zijn hard nodig.

Mensen in de regering zijn vaak hoogopgeleid maar nemen vaak slechte beslissingen. Het knelpunt zit volgens Sternberg in de manier waarop toekomstige leiders worden geselecteerd en opgeleid. In de Verenigde Staten laten we mensen toe aan een universiteit op basis van hun score op een test, de Scholastic Assessment Test, oftwel SAT. Die test basiskennis en  en analytische vaardigenheden. Zaken als tekstbegrip, woordenschat, en wiskundig inzicht. Hierdoor komen alleen mensen die goed zijn in die academische vaardigheden door de test. En dat zijn niet per defenitie goede leiders. Sommige psychologen vinden dan ook dat dergelijke tests in zijn geheel de deur uit kunnen. Andere, waaronder Sternberg, zeggen juist dat ze moeten worden uitgebreid.

Verschillende groepen en culturen krijgen in hun opvoeding verschillende manieren van slim zijn mee. Kinderen in sloppenwijken moeten creatieve vaardigheden ontwikkelen om te overleven. Kinderen in veilige blanke rijke buitenwijk hoeven dat niet, en kunnen hun aandacht richten op analytische vaardigheden. Ze beginnen dus aan de test met verschillende vaardigheden. Amerikaanse Indianen scoren bij voorbeeld een middag wat lager op analytische geest, maar hoger op de creatieve geest waarbij je verhaal moet vertellen. Prachtige resultaten, zou je zeggen. Uitbreiden die SAT. Maar de geldverstrekker van het onderzoek, het College Board, dat alles rondom de SAT coördineert, stopte de financiering. Dus na 30 jaar vertrok Sternberg van Yale, compleet met het centrum voor Psychology of Abilities, Competencies and Expertise (PACE) waar hij ook directeur van was, naar Tufts University. Hij werd er hoofd van de school of Arts en Science, zodat hij zijn theorie in de praktijk kon uitvoeren. Vorig jaar in 2006 mochten alle 15.500 studenten die zich hadden aangemeld voor hun toelating 250 woorden schrijven over een onderwerp op het creatieve, praktische of analytische vlak. Of op het gebied van wijsheid. Het resultaat telde mee bij de toelating.

Wijsheid is in Sternberg’s theorie over leiderschap, naast creatieve, praktische en analytische intelligentie, essentieel. Leiders met die vaardigheden zullen een positieve invloed op de wereld hebben. Hij noemt zijn theorie WICS  (Wisdom, Intelligence, Creativity, Synthesized). Je hebt wijsheid nodig om te weten of je idee een algemeen belang dient. Wijsheid overstijgt intelligentie: het gaat er niet om of je wijze gedachten hebt, die heeft iedereen wel eens. Het gaat er om wat je doet met je intelligentie. Afgelopen september was het tweede keer dat Sternberg zijn aspirant studenten om 250 woorden vroeg. Hij vertelt dat het een groot succes is. In het eerste jaar was het academische niveau van de studenten die ze toelieten hoger dan daarvoor, ze namen 30 procent meer Afrikaanse Amerikanen aan, en 15 procent meer Hispanics, zegt Sternberg. Hoe hoger de score, hoe beter de leidinggevende kwaliteiten van de aspiranten bij buitenschoolse activiteiten. Het gaat erom te trachten  toekomstige leiders te selecteren die een positief verschil zullen maken in de wereld. Mensen, advocaten, directeuren, die niet alleen kijken naar hoeveel geld ze volgende week kunnen verdienen, maar kijken naar wat ze volgende generaties achterlaten. Dat is waar wijsheid om draait.

Het lijkt nogal logisch om breder te kijken dan naar IQ alleen. “Inderdaad niets wereldschokkend”, zegt Sternberg. Wat ik doe is gezond verstand systematiseren in een psychologische theorie.Maar is Sternberg Universiteit nu echt de enige die breder test? Bijna iedere universiteit zegt dat ze ook naar leiderschapskwaliteiten bij aspirant studenten kijkt. Maar niet met harde data en wat in getallen wordt uitgedrukt, dat krijgt nu eenmaal meer gewicht. Maar, met het verbreden van de toelatingseisen alleen krijg je geen wijze leiders. Daarom wil Sternberg ook het onderwijs aan scholen en universiteiten aanpakken. Een speciaal instituut aan de Tufts University, the Center for the Enhancement of Learning and Teaching, leert leraren hoe ze kinderen kunnen onderwijzen die op andere manieren leren dan de gangbare. En hoe ze op verschillende manieren kunnen toetsen. Sommige kinderen kunnen niet goed een boek van buiten leren en er dan een meerkeuze tests overmaken. Een creatief persoon leert beter als hij het project kan doen, iets kan uitvinden, ontdekken, of zich voorstellen en een praktisch kind moet het geleerde kunnen toepassen op iets waar het interesse in heeft.

Hoe ontwikkel je wijsheid bij studenten? ‘’Door zelf het goede voorbeeld te geven’’, zegt Sternberg. Door te leren begrijpen dat wat op het ene moment de waarheid is, dat op de lange termijn niet meer hoeft te zijn. En dat andere mensen andere standpunten hebben, die voor hen hout snijden. Sternberg ontwikkelde een nieuw lespakket voor basisscholen over de Amerikaanse geschiedenis, waar in deze manier van denken wordt geleerd. Zo leren ze dat: kolonisten die zich in het westen vestigden, vanuit het gezichtspunt van de oorspronkelijke bevolking, die Indianen vijandelijke veroveraars waren. En dat vanuit hen gezien Columbus Amerika niet heeft ontdekt: zij woonden er immers al! Scholen gebruiken het pakket, maar het is maar de vraag voor hoe lang. Scholen zijn moeilijk te overtuigen van het nut om iets te doceren wat niet aan bod komt op de test. Dus, in plaats van scholen hebben we nu test- voorbereidingscentra.

Niet alle landen hechten zo aan intelligentie test scores als de VS, erkent Sternberg. Maar overal ter wereld zijn kinderen die niet de kansen krijgen die ze verdienen. Niet alleen kinderen in de sloppenwijken in de Derde wereld, maar ook hier, in Nederland. Kinderen uit de middenklasse, die wordt voorgespiegeld dat ze niets kunnen, dat het nooit wat zou worden met hen. Leraren zien dat ze geen traditionele manier van leren hebben, en vertellen de ouders dat ze maar niet zoveel van hun kind moeten verwachten. Toch zijn er veel psychologen die Sternberg kritiek op de intelligentietest niet delen. “Deze mensen raken verlamd bij het idee dat we eens iets nieuws zouden verzinnen”, verklaart Sternberg over de denkbeelden van zijn critici. Maar creatieve mensen trotseren de mening van de groep. In plaats van het zoveelste voorspelbare onderzoek te doen, om die gepubliceerd te krijgen, waardoor ze weer subsidie krijgen en hun gezinnen kunnen onderhouden, zouden ze ook zelf eens met een creatief idee kunnen komen. Sternberg zegt, “Mijn doel is dat mensen door mijn werk dingen anders zullen gaan doen op school en in de maatschappij. Mij is lang aangewreven dat ik niet veel succes hebt in het veranderen van de loop der dingen, maar ik blijf het proberen tot ik erbij neerval’’.

—

Leestip:

Teaching for Creativity: Two Dozen Tips – Robert Sternberg and Wendy M. Williams

*Sternberg is niet de enige psycholoog die zich over wijsheid buigt. Veel anderen grote namen in het vakgebied hebben er theorieën over opgesteld, zoals grondlegger wijlen Paul Baltes, die al in 1984 het Berlin Wisdom project startte. En andere pogingen om meer wijsheid in de wereld te krijgen zijn er ook. Het Good Work project van Mihaly Csikszentmihalyi is bekend van het concept van flow. En Damon deed veel onderzoek naar moraal bij kinderen, en Gardner inspireerde met zijn theorie over meervoudige intelligentie Sternberg tot de zijne.