Het leven is op dit moment voor velen van ons moeilijk. Hoewel het geweldig is dat er inmiddels vaccins zijn en dat het vaccinatieproces op gang begint te komen, is de stress weer omhoog geschoten met nieuwe versies van het virus. We maken ons zorgen over het beschermen van onze gezinnen en vrienden, over werk en over de situatie in de wereld. Om een grotere overbelasting van de ziekenhuizen te voorkomen, hebben we nu behalve de lockdown ook nog te maken met een avondklok. En dit doet een flink aantal mensen nog meer het gebrek aan sociale contacten voelen. Ik ken al deze emoties en zorgen en deel hierbij, naar aanleiding van een aantal recente vragen, ter ondersteuning een paar van mijn tips.
1. Pauzeer, accepteer en luister
Ook al weten we dat er betere tijden komen kan het toch moeilijk zijn om kalm te blijven en niet te vervallen in oude ongezonde gewoonten. Als we met grote veranderingen om moeten gaan kunnen we ons eerder overweldigd of uitgeput voelen dan in normale omstandigheden. Zelfs kleine dingen die we eerder makkelijk loslieten kunnen dan groot lijken en onze stressknoppen triggeren. Als je dit herkent, kijk dan wat je kunt doen om het jezelf en iedereen om wie je geeft, gemakkelijker te maken. Juist nu is het belangrijk om niet alleen emotioneel maar ook fysiek goed voor onszelf te zorgen en ervoor te zorgen dat onze weerstand goed blijft.
Je kunt niet kiezen hoe je je voelt maar je kunt wel kiezen hoe je ermee omgaat. Je kunt iets doen om rustig te worden en terug te keren naar helderheid en kalmte. Dat is iets heel waardevols wat je jezelf kunt geven.
Begin met te accepteren hoe je je voelt. Laat de worsteling los. Pauzeer gewoon even. Je hebt meestal wel één minuut of 30 seconden, wat er ook aan de hand is. Maak verbinding met je lichaam. Voel je voeten in contact met de grond. En volg je ademhaling. Het kan helpen om je hand op je hart te leggen. Accepteer je gevoelens. Erken wat je voelt en waar je dit het meest voelt in je lichaam en benoem dit gevoel. Maak ruimte voor je gevoelens, voel ze. Luister naar wat ze willen zeggen. Wees zachtaardig. Wees aanwezig, laat merken dat je er bent voor dat deel in je dat ongerust is of verdriet heeft. Zoals je dat bij een vriendin of vriend zou doen. Laat merken dat je meeleeft, dat je weet dat het moeilijk is. Zeg bijvoorbeeld tegen dit emotionele deel in jezelf: “Ik weet dat het moeilijk is, ik ben hier”. Herhaal dit zo vaak als nodig.
De volgende stap is om bewust in het moment te komen. Besef wat er om je heen is, wat je aanraakt, ziet, hoort. Vang een glimp op van iets in je omgeving dat je raakt of mooi vind. Als je leert om keer op keer terug te komen in het moment en vanuit een kalme plek in jezelf een verbinding te maken met je gevoelens ga je merken dat je rustiger word. Vanuit die rust heb je meer perspectief. Je hebt meer toegang tot wat je weet, tot je gezonde verstand en je intuïtie. Je communiceert duidelijker met anderen en maakt betere beslissingen.
2. Waardeer
Als iets niet gemakkelijk is, is het belangrijk om dat te erkennen; om even de tijd te nemen om daar bij stil te staan. Je hoeft alles niet moeilijker te maken door alsmaar kritisch te zijn op jezelf en te vinden dat je beter zou moeten omgaan met al deze onverwachte nieuwe uitdagingen. Het minste dat je kunt doen is aardig zijn voor jezelf, erkennen dat het moeilijk is en beseffen dat hoe je ermee omgaat waardering verdient. Waardering en dankbaarheid zijn krachtige vitamines tegen een overload aan stress, piekeren en paniek. Daar kunnen we allemaal van profiteren.
We kunnen dankbaar zijn voor de gezondheidswerkers, artsen, verplegers die vaak onder riscovolle en tragische omstandigheden werken. We kunnen ook dankbaar zijn voor al de mensen die ervoor zorgen dat we worden voorzien van voedsel en alle andere essentiële dingen, zodat wij veilig thuis kunnen blijven. Mensen die in de supermarkt werken en anderen die essentiële arbeid verrichten: vrachtwagenchauffeurs, politie, leraren en vele anderen. Alle mensen die het mogelijk maken dat allerlei belangrijke dingen doorlopen. Denk ook eens aan al die wetenschappers die over de hele wereld keihard hebben samengewerkt zodat er nu in relatief korte tijd – gewoonlijk duurt zoiets jaren – een vaccin is.
Wees jezelf ook dankbaar, je hebt je aangepast aan allerlei onverwachte omstandigheden. Je bent creatief geweest, je hebt manieren gevonden om contact te maken met anderen, ook al was het moeilijk. Je hebt doorzettingsvermogen en veerkracht getoond. Dus neem even de tijd om dat te waarderen van jezelf.
3. Relativeer
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland weer met een avondklok te maken. Het grote verschil is echter dat het toen een onderdrukkende maatregel was van de bezetter en dat het nu om een veiligheidsmaatregel gaat. Hoe je het ook draait of keert, we willen allemaal gezond blijven én dat onze geliefden, wijzelf en iedereen geholpen kunnen worden wanneer we zo ziek zijn, dat dat nodig is. Mijn zusje moest bijvoorbeeld eind vorig jaar verontrustend lang wachten op haar hartoperatie en zij is zeker niet de enige die, vanwege overbelaste ziekenhuizen, een lange en angstige wachttijd heeft moeten doormaken.
De omstandigheden rond de avondklok in bezettingstijd waren natuurlijk ook heel wat dramatischer. Wanneer je betrapt werd op schending van die avondklok ging je heel lang in de cel in of werd je op transport gezet.
Over de lockdown en thuis moeten blijven gesproken… Om te overleven moesten heel wat Joodse Nederlanders – jong en oud – vijf jaar lang onderduiken. Moet je voorstellen: vijf jaar lang niet of nauwelijks naar buiten maar dan zonder de moderne luxe van het internet. Zonder allerlei virtuele mogelijkheden voor sociaal contact, zonder de mogelijkheid om via online cursussen van alles te leren en zonder jezelf te kunnen vermaken met een eindeloze voorraad aan sport, films of interessante documentaires.
In de bezettingstijd werd het luisteren naar de radio verboden: alle radio’s moesten ingeleverd worden bij de bezetters. Er werd toen ook nog eens grote honger geleden. In de hongerwinter (1944-1945) overleden naar schatting twintigduizend mensen door honger en kou. De winters waren toen vele malen kouder dan tegenwoordig; bovendien waren de gas- en elektriciteitvoorziening stopgezet.
Voor onderduikers was er ook nog de constante angst om verraden en opgepakt te worden. En de pijn en de zorgen om de familie en de vrienden die op transport waren gezet, om na de bezetting te beseffen dat vele dierbaren het concentratiekamp niet hadden overleefd.
Aan dit alles moet ik in deze tijd vaak denken. Niet om alle moeilijkheden en de problemen nu door deze pandemie te bagatelliseren. Maar hier aan denkend, én aan alle mensen die het afgelopen jaar iemand hebben verloren, helpt wel om de hele situatie wat te relativeren, zeker nu het eind van deze crisis in zicht is.
4. Koester je contacten
Het leven is niet voorspelbaar. Het beweegt zich voort op manieren die we soms nooit hadden kunnen verwachten. We hebben plannen en verwachtingen van hoe ons leven eruit zou moeten zien en dan gooit het leven zelf dat allemaal in de war en lijkt alles in rook op te gaan.
Soms worden we wakker en beseffen we dat we gestresst, overweldigd en down zijn. En we hebben geen idee hoe we daar zijn gekomen. Dit overkomt iedereen en het gebeurt soms vaker dan we zouden willen. Zelfs de meest preventieve zelfzorg kan niet altijd rekening houden met het onbekende. Dus, ja, soms betekent zelfzorg niets anders dan beginnen met acceptatie, geduld hebben of uithuilen en support vragen aan mensen die je vertrouwt en tijd maken voor favoriete bezigheden of een warm bad.
We leven in een tijd waarin relaties en de kwaliteit daarvan belangrijker zijn dan ooit. Zeker als je alleen woont is het belangrijk om jezelf niet te isoleren en te zorgen voor bijvoorbeeld bel- en wandelafspraken met familie of vrienden.
Binnen goede relaties kunnen we groeien, zijn we allebei belangrijk en nodig. In relaties, in vriendschappen versterken we elkaar op positieve manieren. We geven elkaar daarin warmte, plezier en energie. Dus koester je contacten, ook al kun je elkaar minder in levende lijve ontmoeten in deze periode, je kunt altijd bellen en andere kanalen gebruiken om elkaar te zien. Mijn oudste zoon vertelde dat hij goed in contact blijft met zijn vrienden door na zijn werkdag hen al wandelend te bellen. Ik heb dit goede voorbeeld gevolgd en dat bevalt uitstekend. Temeer daar ik veel achter de computer zit – ben met een nieuw boek bezig – en voldoende beweging is, zoals we allemaal weten, een must voor de gezondheid. Je kunt wandelen zien als het praktiseren van mindfulness. Wel of niet bellend of luisterend naar een luisterboek, wandelen is zowel een rust- als energiegevende activiteit en een heel makkelijke en plezierige manier om allerlei functies in je lichaam en je hersenen te optimaliseren.
5. Kijk naar nieuws met mate
‘Elke dag voel ik angst en paniek als ik zie hoe deze gezondheidscrisis ons raakt’, hoorde ik van de week iemand zeggen. In een tijd waarin via allerlei kanalen de ellende van de hele wereld dagelijks over ons heen dendert, waarin de enorme digitale informatiestroom voortdurend onze aandacht trekt is het niet bepaald makkelijk om kalm te blijven en zicht te houden op onze prioriteiten.
Het is goed om op de hoogte te zijn van de realiteit van deze pandemie, van iets dat de hele wereld raakt, al is het alleen maar omdat we dan voorzorgsmaatregelen kunnen treffen. Tegelijkertijd is het mogelijk dat je je een stuk beter gaat voelen als je het volgen van alle nieuwsberichten wat weet in te perken. We leven immers in een wereld waar ‘goed nieuws, geen nieuws’ is. En er is altijd wel, ergens in de wereld een crisis, waarvan de berichtgeving en de beelden eindeloos worden herhaald.
Onlangs bracht de bekroonde wetenschapssite BBC Future een stuk uit over hoe het kijken naar het nieuws je mentale toestand kan veranderen. Samengevat: de wetenschappers toonden aan dat ongewenste mentale veranderingen dramatischer waren bij mensen die elke dag naar de berichtgeving over een crisis (in dit geval de bomaanslagen tijdens de marathon van Boston in 2013) keken dan degenen die daadwerkelijk deelnamen aan het echte evenement. Een groep mensen die de explosie niet persoonlijk hadden gezien, maar in de week daarna per dag 6 of meer uur aan nieuwsverslaggeving hadden geconsumeerd, waren nog erger geraakt. Opvallend was dat er minder hoge acute stress voorkwam bij de mensen die iemand kenden die gewond was geraakt of gestorven, of in de buurt was geweest toen de bommen afgingen “Het was een groot ‘aha’ moment voor ons”, zegt een onderzoeker van de Universiteit van Californië. “Ik denk dat mensen de impact van het nieuws heel sterk onderschatten”.
Het artikel beschrijft vervolgens een reeks onderzoeken die laten zien hoe het kijken naar het nieuws de perceptie van de werkelijkheid verstoort. Er zijn aanwijzingen dat de negatieve emotionele én fysieke gevolgen van de berichtgeving zelfs jaren later nog problemen kunnen veroorzaken. Dit lijkt me motiverend om selectiever te kijken en je apparaten wat meer uit te schakelen, om zo meer de controle over je emotionele en mentale gezondheid te houden.
Stay safe, take care & Mazzeltov! Carolina
